JNATIA Volume 1, Nomor 3, Mei 2023

Jurnal Nasional Teknologi Informasi dan Aplikasinya

p-ISSN: 2986-3929

Perhitungan Nilai Besaran Fisis Mammografi Jenis Histopatologi IDC dan ILC

Anak Agung Ngurah Frady Cakranegaraa1, Ida Ayu Gde Suwiprabayanti Putra a2

aProgram Studi Informatika, Fakultas Matematika dan Ilmu Pengetahuan Alam, Universitas Udayana

Jalan Raya Kampus Udayana, Bukit Jimbaran, Kuta Selatan, Badung, Bali Indonesia 1[email protected] 2[email protected]

Abstract

In this study, the main objective was to calculate the range of physical values contained in mammography X-ray images and determine the physical quantities that are significant in differentiating between the histopathological types of ILC (Invasive Lobular Carcinoma) and IDC (Invasive Ductal Carcinoma). The research method involved collecting data from 152 mammograms consisting of 7 ILCs and 145 IDCs from doctor Sutomo Surabaya's radiology database. The range of physical values such as entropy, contrast, second angular moment, differential invest moment, mean, deviation, entropy of Hdiff, angular moment of Hdiff, and mean of Hdiff are calculated and compared between ILC and IDC using the Anova statistical test. The results showed that there were differences in the range of physical quantity values between ILC and IDC. Significant parameters in differentiating the two types of histopathology are mean1, mean2, mean3, and mean4. In conclusion, IDC has a higher peak than ILC, and the range of ILC physical quantities is higher than IDC.

Keywords: X-ray, IDC, ILC, Mammografi, Anova

  • 1.    Pendahuluan

Kanker payudara merupakan penyebab kematian terbanyak setelah kanker rahim, banyak penelitian yang dilakukan untuk mendeteksi dini kanker payudara, seperti : texture coding [1] , edge detection [2] ,adaptive k-mean clustering [3] , self similar fractal [4], fractal feature [5], neural network [6], kekre’s [7], SVM classifier [8], texture resemblance marker [9], extraction [10], accurate method (M. Rizzi,at.al.,2010), contour description [11], bilatral asymmetry S. K. Bandyopadhyay (2010), orthogonal polynomials model [12], dual tree complex [13], gabor features [14], fuzzy clustering [15], k-means and fuzzy c-means (N. Singh,at.al.,2011), vector quantization techique (H.B. Kekre,at.al.,2009), kohonen network SOM and LVQ [16], T sallis entropy & a type II fuzzy (Mohanalin.at.al.,2010), foveal method (Oh Whi-Vin,at.al,2009), wavelet [17]. Belum ada yang menggunakan besaran fisis untuk mengkalsifikasi histopatologi kanker payudara. Pada penelitian ini bertujuan untuk menghitung range nilai besaran fisis yang terdapat pada hasil poto sinar-X mammografi dan menentukan besaran fisis apa saja yang benar-benar signifikan mampu membedakan ILC dan IDC. Pada makalah ini diorganisasi sebagai berikut. Bagian 2 bahan dan metoda, bagian 3 hasil, Bagian 4 pembahasan dan kesimpulan dibahas pada bagian 5.

  • 2.    Metode Penelitian

Metode penelitian adalah suatu langkah ilmiah yang digunakan untuk memecahkan suatu masalah guna mencapai tujuan tertentu. Penelitian ini bertujuan untuk membangun sebuah ontologi yang dapat menjadi basis komputerisasi di bidang perfilman untuk pengembangan sistem rekomendasi pemilihan film. Dalam membangun sebuah ontologi, diperlukan sebuah metode yang disebut Methontology. Methontology adalah salah satu yang memberikan keuntungan dalam kegiatan konseptualisasi rinci pada setiap tahap dan juga memiliki

kemampuan untuk mengatur ulang ontologi. Langkah-langkah metodenya adalah Spesifikasi, akuisisi, konsep, integrasi, implementasi, evaluasi, dokumentasi

  • a.    Mammogram

Pertama-tama kami mengambil data record pasien dari ruang radiologi yang sudah pasti nilai histopatologinya dan sudah diperiksa oleh dokter ahli onkologi yang sudah berpengalaman lebih dari 20 tahun. Setelah mendapatkan data record pasien Kemudian kami lanjut mengambil gambar mammogram dari data base ruang radiologi sesuai data record pasien. Tidak semua data record pasien ada gambar mamogramnya, karena tidak semua pasien melakukan pemeriksaan mammografi dirumah sakit tersebut. Data mammogram merupakan data sekunder yang diambil dari data base rumah sakit Dokter Soetomo Surabaya mulai bulan Januari 2023 sampai Mei 2023, mammogram yang memenuhi kriteria inklusi berikut dimasukkan dalam penelitian ini. 1) mammogram dengan lesi payudara yang mencurigakan terdeteksi dan data recordnya ada di ruang onkologi. 2) Pasien tidak menjalani biopsi, kemoterapi atau intervensi lainnya sebelum pemeriksaan. 3) Diameter lesi payudara adalah lebih besar dari 1cm. 4) Karakteristik lesi adalah dikonfirmasi oleh patologi. Dari 200 data hanya 152 data memenuhi kriteria inklusi. 152 mammogram yang terdiri dari 7 ILC dan 145 IDC.

  • b.    Akuisisi Gambar

Gambar mammogram diambil dari alat mammografi merek Kodak tipe dryview 6800 laser imager dengan seting KV= 30, MAS = 25, brightness = 7, latitude = 11, contras = -4, ukuran film = 18x24 cm.

  • c.    Analisis Gambar

Seorang dokter ahli radiologi dengan pengalaman lebih dari 20 tahun dalam diagnosis lesi payudara, menganalisis gambar mammogram. ROI dipilih di area lesi yang paling jelas dengan ukuran 2 x 2 cm. kemudian dilakukan perbaikan kontras mammogram. Parameter fisika yang ada pada mammogram dihitung secara otomatis menggunakan persamaan (1 s/d 10) [18].

Entropy = - ∑ytq=yιyr=yι[H(yq,yr,d)]log [H(yq,yr,d)](1)

Contrast = ∑yrq=y1 ytr=(yq — yr)2 H(yq,yr, d)(2)

Moment Angulerkedua= ∑yrq=yyr=[H(yq,yr,d)]2(3)

Momen DIfferensIcd Invers = ∑yr-y ytr=y1 [^^2]

yq yr

Mean = ∑yq= yqHm (yq, d)(5)

Deviation = √∑yrq=yι[yq - ∑yrp=ypHm(yp,d)]2Hm(yq,d)(6)

Hdiff(i,d) = ∑y=y—,r=:iyr=:ylH(yq>yr>d)

EntropydariHdiff= -∑=hHdiff(i,d)ogHdiff(ild)(8)

ASM dari Hdiff(i,d) =∑i=iJHdiff(i,d^(9)

MeanHdiff =∑‰iHdiff(i,d)(10)

dengan yq, yr, y1, yt, d berturut-turut adalah nilai gray-level pixel kesatu, nilai gray-level pixel kedua, nilai awal nol, nilai akhir 255, jarak antar dua pixel. Hasil perhitungan tersebut kemudian ditabulasi menggunakan exel, nilai entropy ILC dan ILC dikumpulkan jadi satu file, begitu juga sepuluh parameter fisika yang lain. Kemudian dilakukan Analisa statistic Anova table 1. Kami juga membuat visual pemisahan background dengan objeck massa yang mencurigakan seperti terlihat pada gambar 1. Kami akan melihat apakah ada perbedaan visual ILC dan IDC.

  • d.    Transformasi Data

Pada penelitian ini kami menggunakan 3 jenis data, yaitu data asli (tidak ditransformasi), data ditransformasi biner yang nilainya dari 0 sampai 1, data ditransformasi bipolar yang nilainya dari -1 sampai 1. Persamaan untuk normalisasi data sebagai berikut:

Data Biner = 0.8 * (X – Min) / (Max – Min) + 0.1

(11)


Data Bipolar = 0.8*(X – Min) / (Max – Min) + 0.1 + (X – Min) / (Max –Min) –1        (12)

Dimana:

X       = nilai intensitas piksel data asli

Min    = nilai minimum dari keseluruhan data

Max = nilai maxsimum dari keseluruhan data.

  • e.    Analisis Statistic

Setelah parameter fisis dihitung menggunakan persamaan (1) sampai (10), kemudian hasil perhitungan parameter fisis tersebut ditransformasi ke Biner dan Bipolar menggunakan persamaan (11) dan (12), kemudian dianalisa statistik menggunakan Uji Anova untuk mencari parameter fisika yang benar-benar mampu membedakan ILC dan IDC seperti terlihat pada table 1.

Table 1. Hasil Uji Statistik Anova.

No

Parameter

Jenis

Transformasi

Tidak

Biner

Bipolar

Mean

Median

Variance

P

Mean

Median    Variance

P

Mean

Median

Variance

P

1

Entr1

ILC

3.6171657

3.64827

0.007

0.907

0.5708492

0.6911345

0.097

0.371

0.1594107

0.4300527

0.493

0.371

IDC

3.6104536

3.64668

0.023

0.6286715

0.6665395

0.025

0.2895109

0.3747138

0.126

2

Entr2

ILC

3.66175

3.68861

0.006

0.933

0.5482805

0.6453839

0.083

0.25

0.1086312

0.3271137

0.419

0.25

IDC

3.6568468

3.69217

0.024

0.6235608

0.6607593

0.026

0.2780117

0.3617084

0.132

3

Entr3

ILC

3.6813429

3.70126

0.006

0.952

0.5414698

0.6118671

0.078

0.2

0.0933072

0.251701

0.393

0.2

IDC

3.6777772

3.71409

0.024

0.6268765

0.6657443

0.027

0.285472

0.3729247

0.138

4

Entr4

ILC

3.6888114

3.70141

0.006

0.996

0.5509051

0.5961444

0.08

0.208

0.1145364

0.2163248

0.405

0.208

IDC

3.688545

3.72287

0.024

0.6350653

0.6718775

0.027

0.303897

0.3867243

0.139

5

Entr5

ILC

3.6952657

3.7031

0.006

0.993

0.5537913

0.5818096

0.08

0.19

0.1210304

0.1840717

0.405

0.19

IDC

3.6947606

3.73059

0.024

0.6412804

0.6798595

0.027

0.3178809

0.4046838

0.138

6

Entr6

ILC

3.6998771

3.7003

0.006

0.934

0.5662492

0.5678019

0.082

0.236

0.1490607

0.1525543

0.415

0.236

IDC

3.6949498

3.73294

0.024

0.6469026

0.6881325

0.028

0.3305309

0.4232982

0.144

7

Entr7

ILC

3.70003

3.69464

0.006

0.975

0.5633577

0.5432991

0.084

0.183

0.1425548

0.0974229

0.423

0.183

IDC

3.6982033

3.7345

0.023

0.6532126

0.6931435

0.028

0.3447283

0.4345728

0.141

8

Entr8

ILC

3.6977043

3.69274

0.006

0.984

0.5791215

0.5601367

0.089

0.237

0.1780234

0.1353076

0.449

0.237

IDC

3.6965695

3.73426

0.023

0.659688

0.7017668

0.028

0.3592979

0.4539752

0.143

9

Entr9

ILC

3.6966014

3.69013

0.006

0.966

0.5845788

0.5584301

0.091

0.236

0.1903023

0.1314678

0.46

0.236

IDC

3.6941683

3.73761

0.022

0.6648231

0.7134101

0.028

0.370852

0.4801728

0.141

10

Entr10

ILC

3.6916357

3.67994

0.005

0.99

0.5818965

0.5334369

0.092

0.237

0.1842671

0.0752331

0.468

0.237

IDC

3.6909294

3.73155

0.022

0.6617628

0.7073611

0.028

0.3639663

0.4665624

0.14

11

Contr1

ILC

339.7269071

255.32723

63250.793

0.726

0.3092668

0.2156745

0.078

0.802

-0.4291498

-0.6397325

0.394

0.802

IDC

315.1388486

270.21934

31577.801

0.2939475

0.2559134

0.023

-0.4636182

-0.5491949

0.115

12

Contr2

ILC

552.7721929

372.36493

230311.26

0.656

0.2794663

0.1734096

0.08

0.754

-0.4962008

-0.7348285

0.403

0.754

IDC

499.2650374

432.54989

90565.05

0.2984066

0.2655383

0.022

-0.4535852

-0.5275389

0.111

13

Contr3

ILC

669.0755014

481.0838

239945.235

0.937

0.2927707

0.1846806

0.079

0.93

-0.4662659

-0.7094686

0.402

0.93

IDC

656.786411

561.12657

156339.435

0.2978604

0.2634479

0.02

-0.454814

-0.5322421

0.102

14

Contr4

ILC

779.0552014

584.99815

263056.082

0.904

0.3032494

0.1964216

0.08

0.967

-0.4426889

-0.6830515

0.404

0.967

IDC

801.8035399

667.95765

234557.678

0.3008317

0.2616762

0.02

-0.4481287

-0.5362285

0.102

15

Contr5

ILC

885.5693447

678.8664

306194.868

0.813

0.3064978

0.200431

0.081

0.971

-0.43538

-0.6740302

0.408

0.971

IDC

937.9186496

815.83116

326088.927

0.3043569

0.2736968

0.021

-0.440197

-0.5091822

0.104

16

Contr6

ILC

988.7686614

766.3858

359973.502

0.766

0.3098753

0.2041325

0.081

0.981

-0.4277807

-0.6657018

0.412

0.981

No

Parameter

Jenis

Transformasi

Tidak

Biner

Bipolar

Mean

Median

Variance

P

Mean

Median    Variance

P

Mean

Median

Variance

P

IDC

1063.787706

961.40023

426712.144

0.308433

0.2854336

0.022

-0.4310258

-0.4827745

0.109

17

Contr7

ILC

1085.713991

846.3231

421618.401

0.735

0.3161202

0.2112354

0.081

0.942

-0.4137296

-0.6497204

0.41

0.942

IDC

1181.332629

1064.5711

536751.225

0.3116883

0.2878312

0.022

-0.4237013

-0.4773799

0.113

18

Contr8

ILC

1177.54542

921.82893

491736.133

0.716

0.3185887

0.21491

0.081

0.973

-0.4081754

-0.6414525

0.409

0.973

IDC

1291.041461

1136.0205

655841.581

0.3164446

0.2869085

0.024

-0.4129996

-0.4794559

0.121

19

Contr9

ILC

1264.636741

975.03648

575368.733

0.701

0.3181831

0.2099167

0.08

0.936

-0.4090881

-0.6526875

0.407

0.936

IDC

1396.368226

1192.9588

791109.975

0.3233547

0.286617

0.026

-0.397452

-0.4801117

0.131

20

Contr10

ILC

1347.970017

1030.62

661883.395

0.694

0.315536

0.2048991

0.08

0.797

-0.4150439

-0.663977

0.407

0.797

IDC

1494.52159

1314.6146

934871.354

0.333018

0.3015538

0.029

-0.3757095

-0.4465039

0.145

21

MA1

ILC

0.0003714

0.0003

0

0.711

0.3145773

0.1979592

0.078

0.878

-0.4172012

-0.6795918

0.395

0.878

IDC

0.0003488

0.0003

0

0.3041379

0.2513514

0.029

-0.4406897

-0.5594595

0.146

22

MA2

ILC

0.0002857

0.00027

0

0.823

0.4785714

0.4

0.078

0

-0.0482143

-0.225

0.396

0

IDC

0.0002964

0.00026

0

0.2737931

0.2333333

0.019

-0.5089655

-0.6

0.098

23

MA3

ILC

0.0002714

0.00026

0

0.843

0.4809524

0.42

0.075

0

-0.0428571

-0.18

0.381

0

IDC

0.0002806

0.00025

0

0.2697135

0.2352113

0.019

-0.5181447

-0.5957746

0.096

24

MA4

ILC

0.0002643

0.00026

0

0.857

0.4961905

0.4733333

0.073

0

-0.0085714

-0.06

0.369

0

IDC

0.0002726

0.00024

0

0.2629163

0.2257143

0.019

-0.5334384

-0.6171429

0.096

25

MA5

ILC

0.0002614

0.00025

0

0.897

0.4809524

0.42

0.075

0

-0.0428571

-0.18

0.381

0

IDC

0.0002673

0.00023

0

0.2592004

0.215942

0.019

-0.5417991

-0.6391304

0.097

26

MA6

ILC

0.0002571

0.00025

0

0.883

0.4836735

0.4428571

0.075

0

-0.0367347

-0.1285714

0.379

0

IDC

0.0002639

0.00023

0

0.2529852

0.2142857

0.019

-0.5557833

-0.6428571

0.095

27

MA7

ILC

0.0002571

0.00025

0

0.909

0.4836735

0.4428571

0.075

0

-0.0367347

-0.1285714

0.379

0

IDC

0.0002623

0.00023

0

0.2533633

0.215942

0.019

-0.5549325

-0.6391304

0.094

28

MA8

ILC

0.0002571

0.00025

0

0.921

0.4836735

0.4428571

0.075

0

-0.0367347

-0.1285714

0.379

0

IDC

0.0002616

0.00022

0

0.2525637

0.2043478

0.018

-0.5567316

-0.6652174

0.094

29

MA9

ILC

0.0002571

0.00026

0

0.916

0.4809524

0.5

0.078

0

-0.0428571

0

0.395

0

IDC

0.0002619

0.00022

0

0.2412894

0.1927536

0.018

-0.582099

-0.6913043

0.094

30

MA10

ILC

0.0002571

0.00026

0

0.897

0.4765808

0.4934426

0.077

0

-0.0526932

-0.0147541

0.392

0

IDC

0.0002629

0.00022

0

0.2424888

0.1927536

0.018

-0.5794003

-0.6913043

0.093

31

MD1

ILC

0.05204

0.05033

0

0.584

0.5125805

0.4607427

0.071

0.183

0.0283062

-0.0883289

0.359

0.183

IDC

0.0547979

0.0533

0

0.4198662

0.3999668

0.03

-0.180301

-0.2250747

0.154

32

MD2

ILC

0.0437914

0.04272

0

0.762

0.4835906

0.4324179

0.084

0

-0.0369211

-0.1520597

0.424

0

IDC

0.0473543

0.04361

0.001

0.1533875

0.1452761

0.005

-0.7798781

-0.7981288

0.023

33

MD3

ILC

0.0385729

0.03673

0

0.703

0.4624763

0.3595953

0.104

0.25

-0.0844283

-0.3159107

0.526

0.25

IDC

0.0401514

0.03764

0

0.3918904

0.3577974

0.022

-0.2432465

-0.3199559

0.11

34

MD4

ILC

0.0361086

0.03475

0

0.775

0.4434716

0.3704301

0.109

0

-0.1271889

-0.2915323

0.551

0

IDC

0.0384927

0.03462

0

0.1697139

0.1574659

0.005

-0.7431437

-0.7707017

0.024

35

MD5

ILC

0.0340371

0.0324

0

0.916

0.4321557

0.3535414

0.09

0.309

-0.1526496

-0.3295318

0.455

0.309

IDC

0.034449

0.03202

0

0.3719233

0.337628

0.021

-0.2881726

-0.3653371

0.104

36

MD6

ILC

0.03237

0.03115

0

0.943

0.4447656

0.3820809

0.094

0.29

-0.1242775

-0.2653179

0.476

0.29

IDC

0.0326346

0.03018

0

0.3799932

0.3425905

0.022

-0.2700154

-0.3541714

0.111

37

MD7

ILC

0.0312786

0.03111

0

0.947

0.496917

0.4884567

0.095

0.06

-0.0069367

-0.0259724

0.482

0.06

IDC

0.0310297

0.02836

0

0.3804318

0.3395869

0.022

-0.2690284

-0.3609294

0.112

38

MD8

ILC

0.0299643

0.02948

0

0.936

0.4124411

0.3846485

0.098

0.782

-0.1970076

-0.2595409

0.498

0.782

IDC

0.0296746

0.02748

0

0.3949918

0.3592924

0.023

-0.2362685

-0.3165921

0.119

39

MD9

ILC

0.0289129

0.02829

0

0.93

0.4372028

0.3998501

0.1

0.24

-0.1412936

-0.2253373

0.506

0.24

IDC

0.0285969

0.02629

0

0.3642408

0.3276887

0.022

-0.3054582

-0.3877005

0.114

40

MD10

ILC

0.0279657

0.0274

0

0.93

0.4552946

0.4208524

0.111

0.185

-0.1005871

-0.1780822

0.561

0.185

IDC

0.0276533

0.0254

0

0.3707502

0.3334437

0.023

-0.2908121

-0.3747517

0.119

41

Mean1

ILC

154.47561

153.8334

262.192

0.046

0.508102

0.4985452

0.058

0.466

0.0182295

-0.0032732

0.294

0.466

IDC

133.5669281

133.9257

739.701

0.4622325

0.4643164

0.025

-0.0849769

-0.080288

0.126

42

Mean2

ILC

154.9300529

153.93231

263.171

0.046

0.5083009

0.4933739

0.059

0.485

0.0186769

-0.0149087

0.298

0.485

IDC

133.9853676

133.80107

743.532

0.4642531

0.4631839

0.025

-0.0804305

-0.0828363

0.127

43

Mean3

ILC

155.2295157

153.97526

262.773

0.047

0.5063483

0.4874891

0.059

0.522

0.0142836

-0.0281495

0.301

0.522

IDC

134.3513773

133.63431

746.547

0.4660025

0.4618476

0.025

-0.0764943

-0.0858429

0.127

44

Mean4

ILC

155.4813714

154.00345

261.535

0.049

0.5043486

0.4819574

0.06

0.563

0.0097843

-0.0405958

0.304

0.563

IDC

134.6905923

133.556

749.536

0.4677783

0.4612096

0.025

-0.0724989

-0.0872784

0.127

45

Mean5

ILC

155.6828743

153.92164

259.71

0.05

0.502263

0.4753364

0.061

0.603

0.0050917

-0.0554931

0.307

0.603

IDC

135.0195647

133.4474

751.466

0.4693894

0.4602935

0.025

-0.0688738

-0.0893396

0.127

46

Mean6

ILC

155.85402

153.83057

258.456

0.052

0.4994036

0.4682075

0.061

0.65

-0.0013419

-0.0715332

0.311

0.65

IDC

135.3111239

133.60944

753.521

0.4706914

0.460858

0.025

-0.0659443

-0.0880695

0.127

47

Mean7

ILC

156.0133371

153.7045

258.779

0.053

0.4965284

0.4607118

0.062

0.693

-0.0078111

-0.0883986

0.315

0.693

IDC

135.566011

134.47293

755.362

0.4715271

0.4652169

0.025

-0.064064

-0.0782619

0.127

48

Mean8

ILC

156.1406957

153.65663

259.239

0.055

0.4942755

0.4554931

0.063

0.73

-0.0128802

-0.1001405

0.32

0.73

IDC

135.8055795

135.28083

755.887

0.4724357

0.4694081

0.025

-0.0620196

-0.0688318

0.127

49

Mean9

ILC

156.2764029

153.58564

260.251

0.056

0.4915833

0.4493139

0.064

0.769

-0.0189376

-0.1140438

0.325

0.769

IDC

136.0024805

136.17509

757.413

0.4729756

0.4739708

0.025

-0.0608049

-0.0585657

0.127

50

Mean10

ILC

156.4100486

153.4606

261.816

0.056

0.4897327

0.4431618

0.065

0.798

-0.0231015

-0.1278859

0.33

0.798

IDC

136.1667878

136.86046

758.508

0.4735092

0.4775047

0.025

-0.0596043

-0.0506145

0.127

51

Dev1

ILC

31.2089386

29.62824

66.875

0.92

0.3774478

0.3264064

0.07

0.411

-0.2757423

-0.3905855

0.353

0.411

IDC

31.6089927

31.14725

107.689

0.4341146

0.4264074

0.03

-0.148242

-0.1655834

0.152

52

Dev2

ILC

30.8363843

29.51147

64.028

0.877

0.3860399

0.3424812

0.069

0.501

-0.2564103

-0.3544172

0.35

0.501

IDC

31.4520058

31.0058

106.687

0.4320443

0.4246257

0.029

-0.1529002

-0.1695921

0.149

53

Dev3

ILC

30.64752

29.38955

66.814

0.898

0.3872829

0.3469869

0.069

0.55

-0.2536134

-0.3442794

0.347

0.55

IDC

31.1554626

30.86903

105.963

0.4278787

0.4231281

0.029

-0.1622729

-0.1729618

0.148

54

Dev4

ILC

30.4715129

29.36539

68.732

0.841

0.3899424

0.3551816

0.068

0.553

-0.2476295

-0.3258415

0.344

0.553

IDC

31.2711453

30.69913

106.954

0.4303601

0.4208834

0.029

-0.1566899

-0.1780123

0.149

55

Dev5

ILC

30.3944043

29.3589

72.398

0.839

0.3907635

0.3592118

0.067

0.569

-0.2457821

-0.3167734

0.34

0.569

IDC

31.2027498

30.62765

107.018

0.4295299

0.4200084

0.029

-0.1585578

-0.1799812

0.149

56

Dev6

ILC

30.3165057

29.31353

75.018

0.844

0.3939171

0.3640872

0.066

0.617

-0.2386865

-0.3058038

0.336

0.617

IDC

31.100533

30.76736

106.621

0.4278925

0.422377

0.029

-0.1622418

-0.1746517

0.148

No

Parameter

Jenis

Transformasi

Tidak

Biner

Bipolar

Mean

Median

Variance

P

Mean

Median    Variance

P

Mean

Median

Variance

P

57

Dev7

ILC

30.2518243

29.26637

77.226

0.765

0.3956791

0.3669498

0.066

0.04

-0.2347221

-0.2993629

0.332

0.04

IDC

31.5819366

30.89529

133.63

0.298055

0.2913614

0.013

-0.4543762

-0.4694368

0.064

58

Dev8

ILC

30.1991443

29.33026

79.463

0.835

0.3978004

0.3729603

0.065

0.676

-0.2299491

-0.2858393

0.329

0.676

IDC

31.0323292

30.79917

107.529

0.4260945

0.4222572

0.029

-0.1662874

-0.1749212

0.147

59

Dev9

ILC

30.1733129

29.379

81.322

0.836

0.3987856

0.3764222

0.064

0.696

-0.2277323

-0.2780501

0.326

0.696

IDC

30.9988406

30.82216

107.517

0.4251293

0.4222379

0.029

-0.168459

-0.1749647

0.146

60

Dev10

ILC

30.1827486

29.43967

83.137

0.829

0.3995413

0.378909

0.064

0.702

-0.2260321

-0.2724547

0.324

0.702

IDC

31.0513794

30.7772

108.334

0.4252601

0.4207975

0.029

-0.1681648

-0.1782056

0.145

61

EntrHd1

ILC

1.5202071

1.52593

0.006

0.894

0.4872385

0.5079989

0.079

0.874

-0.0287133

0.0179976

0.401

0.874

IDC

1.5257865

1.52902

0.012

0.4759863

0.4812369

0.031

-0.0540308

-0.0422169

0.159

62

EntrHd2

ILC

1.6125686

1.60524

0.006

0.842

0.5014461

0.4706003

0.105

0.966

0.0032537

-0.0661493

0.531

0.966

IDC

1.6213262

1.62581

0.013

0.4987471

0.504668

0.023

-0.002819

0.0105029

0.116

63

EntrHd3

ILC

1.6695557

1.65913

0.006

0.838

0.485522

0.4415061

0.108

0.647

-0.0325754

-0.1316112

0.549

0.647

IDC

1.6791019

1.68527

0.015

0.5140367

0.5215805

0.022

0.0315826

0.0485561

0.113

64

EntrHd4

ILC

1.7120586

1.7016

0.007

0.859

0.4705511

0.4284261

0.106

0.369

-0.0662601

-0.1610412

0.534

0.369

IDC

1.7207762

1.72476

0.016

0.5265654

0.5312314

0.023

0.0597722

0.0702707

0.114

65

EntrHd5

ILC

1.7447471

1.73261

0.007

0.87

0.4453656

0.3990362

0.101

0.156

-0.1229275

-0.2271686

0.513

0.156

IDC

1.7530858

1.76709

0.018

0.534961

0.550971

0.023

0.0786622

0.1146848

0.118

66

EntrHd6

ILC

1.77156

1.75784

0.007

0.887

0.4391865

0.3900197

0.096

0.118

-0.1368303

-0.2474557

0.487

0.118

IDC

1.7790535

1.79565

0.019

0.5394465

0.5582517

0.024

0.0887546

0.1310662

0.123

67

EntrHd7

ILC

1.7942429

1.78007

0.008

0.954

0.4378096

0.390478

0.092

0.084

-0.1399284

-0.2464245

0.464

0.084

IDC

1.7974672

1.82169

0.021

0.5504617

0.57697

0.025

0.1135389

0.1731824

0.128

68

EntrHd8

ILC

1.8133386

1.79692

0.009

0.918

0.4253529

0.3731808

0.089

0.062

-0.1679559

-0.2853432

0.453

0.062

IDC

1.8190492

1.84186

0.021

0.548879

0.5744785

0.026

0.1099777

0.1675766

0.133

69

EntrHd9

ILC

1.8293657

1.80894

0.009

0.923

0.4184739

0.3559167

0.087

0.039

-0.1834337

-0.3241874

0.439

0.039

IDC

1.8348149

1.84937

0.022

0.5569425

0.5732015

0.027

0.1281206

0.1647034

0.137

70

EntrHd10

ILC

1.8435843

1.81999

0.01

0.93

0.4121882

0.3415625

0.085

0.023

-0.1975765

-0.3564843

0.431

0.023

IDC

1.8486772

1.85735

0.023

0.5670632

0.5767132

0.028

0.1508923

0.1726046

0.142

71

MaHd1

ILC

0.0362171

0.03479

0

0.758

0.5013922

0.4395777

0.073

0.293

0.0031325

-0.1359502

0.372

0.293

IDC

0.0373317

0.03535

0

0.424325

0.3856585

0.034

-0.1702688

-0.2572683

0.172

72

MaHd2

ILC

0.0297257

0.02914

0

0.892

0.4684077

0.4305892

0.101

-0.0710827

-0.1561743

0.511

0.25

IDC

0.0301529

0.02903

0

0.3940578

0.3725926

0.025

-0.23837

-0.2866667

0.124

73

MaHd3

ILC

0.0262943

0.02578

0

0.948

0.4470491

0.4073359

0.119

0.227

-0.1191395

-0.2084942

0.603

0.227

IDC

0.0264829

0.02491

0

0.3724164

0.3422265

0.021

-0.287063

-0.3549904

0.108

74

MaHd4

ILC

0.0239829

0.02347

0

0.944

0.4561356

0.4153923

0.112

0.112

-0.0986949

-0.1903674

0.567

0.112

IDC

0.0241821

0.02256

0

0.3594154

0.3277344

0.021

-0.3163153

-0.3875977

0.105

75

MaHd5

ILC

0.0223143

0.02196

0

0.943

0.463004

0.4332634

0.116

0.073

-0.0832409

-0.1501574

0.588

0.073

IDC

0.0225104

0.0209

0

0.3525976

0.3202112

0.021

-0.3316555

-0.4045249

0.107

76

MaHd6

ILC

0.0210329

0.02076

0

0.942

0.4726601

0.4491379

0.113

0.048

-0.0615148

-0.1144397

0.573

0.048

IDC

0.0212292

0.01966

0

0.3495413

0.3167971

0.022

-0.338532

-0.4122066

0.111

77

MaHd7

ILC

0.0200086

0.01979

0

0.925

0.479655

0.4616099

0.106

0.035

-0.0457762

-0.0863777

0.536

0.035

IDC

0.0202617

0.0186

0

0.3467379

0.3109346

0.023

-0.3448397

-0.4253973

0.116

78

MaHd8

ILC

0.0190671

0.01916

0

0.896

0.4927047

0.5004145

0.107

0.023

-0.0164145

0.0009326

0.542

0.023

IDC

0.019414

0.01761

0

0.3205431

0.3055025

0.024

-0.3464577

-0.4376193

0.122

79

MaHd9

ILC

0.0184157

0.01862

0

0.894

0.5096228

0.5266112

0.098

0.008

0.0216513

0.0598753

0.497

0.008

IDC

0.0187663

0.01691

0

0.3390999

0.2970555

0.024

-0.3620251

-0.4566251

0.123

80

MaHd10

ILC

0.0178014

0.01787

0

0.891

0.5177947

0.5234327

0.092

0.004

0.0400382

0.0527235

0.467

0.004

IDC

0.0181572

0.0166

0

0.3306607

0.2950885

0.024

-0.3810134

-0.4610508

0.122

81

MeanHd1

ILC

12.8764514

12.69063

6.686

0.919

0.4718734

0.4499186

0.093

0.302

-0.0632848

-0.1126831

0.473

0.302

IDC

13.0044315

12.75173

10.813

0.4000379

0.3868078

0.03

-0.2249147

-0.2546824

0.15

82

MeanHd2

ILC

16.0138443

15.31215

12.042

0.864

0.4144238

0.3554289

0.085

0.675

-0.1925464

-0.3252849

0.431

0.675

IDC

16.3007437

15.93095

19.002

0.3891373

0.3766495

0.022

-0.2494411

-0.2775387

0.11

83

MeanHd3

ILC

18.13839

17.39395

14.074

0.777

0.4218649

0.3621928

0.09

0.595

-0.1758039

-0.3100661

0.458

0.595

IDC

18.7080357

18.18911

27.557

0.3902687

0.3760328

0.021

-0.2468954

-0.2789262

0.105

84

MeanHd4

ILC

19.8918086

19.11603

16.885

0.729

0.4249895

0.3678467

0.092

0.598

-0.1687735

-0.297345

0.464

0.598

IDC

20.6860886

20.12614

35.803

0.3936045

0.380135

0.021

-0.2393898

-0.2696962

0.105

85

MeanHd5

ILC

21.4161543

20.49822

20.516

0.71

0.4147857

0.3535679

0.091

0.748

-0.1917321

-0.3294722

0.462

0.748

IDC

22.3636332

21.79929

44.238

0.3955253

0.3832088

0.021

-0.2350681

-0.2627802

0.107

86

MeanHd6

ILC

22.7707043

21.75637

24.159

0.689

0.4100903

0.3478705

0.091

0.837

-0.2022968

-0.3422914

0.46

0.837

IDC

23.8832428

23.98883

52.67

0.3976166

0.3997647

0.022

-0.2303627

-0.2255293

0.11

87

MeanHd7

ILC

23.9815157

22.72467

29.036

0.679

0.4076298

0.3382207

0.089

0.914

-0.2078329

-0.3640034

0.448

0.914

IDC

25.2233172

25.22936

61.185

0.4009549

0.4010711

0.023

-0.2228516

-0.2225899

0.115

88

MeanHd8

ILC

25.0965229

23.68165

33.574

0.677

0.3986875

0.3267356

0.087

0.928

-0.227953

-0.3898449

0.44

0.928

IDC

26.4331844

26.4097

69.869

0.4043851

0.4039505

0.024

-0.2151336

-0.2161114

0.121

89

MeanHd9

ILC

26.0930457

24.36689

37.984

0.67

0.393102

0.3116336

0.085

0.769

-0.2405205

-0.4238245

0.428

0.769

IDC

27.5453989

27.07163

79.037

0.4119817

0.4035183

0.025

-0.1980412

-0.2170839

0.128

90

MeanHd10

ILC

27.0679543

25.02286

42.727

0.68

0.6533958

0.2954087

0.084

0.595

-0.2567234

-0.4603305

0.424

0.595

IDC

28.5556697

27.35412

88.345

0.4212323

0.4002156

0.027

-0.1772273

-0.2245149

0.137

Untuk memilih parameter yang signifikan yang benar-benar mampu membedakan IDC dan ILC dari ketiga jenis data pada table 1, kami mengambil nilai yang P value < 0.05, hasilnya seperti table 2.

Table 2. Parameter yang Signifikan

Jenis Data

Parameter signifikan

Tidak ditransformasi

Mean 1, mean 2, mean 3 dan mean 4

Ditarnsformasi Biner

MA 2, MA 3, MA 4, MA 5, MA 6, MA 7, MA 8, MA 9, MA 10, MD 2, MD 4, EntrHd 9, EntrHd 10, MAHd 6, MaHd 7, MAHd 8, MAHd 9, MAHd 10

Ditransformasi Bipolar

MA 2, MA 3, MA 4, MA 5, MA 6, MA 7, MA 8, MA 9, MA 10, MD 2, MD 4, DEV 7, EntrHd 9, EntrHd 10, MAHd 6, MaHd 7, MAHd 8, MAHd 9, MAHd 10

3.    Hasil dan Diskusi

3.1 Hasil

Hasil visualisasi IDC dan ILC dengan cara memisahan background dengan massa yang mencurigakan ternyata memiliki visual yang berbeda seperti gambar 1.

IDC

ILC

Gambar 1. IDC dan ILC

Hasil perhitungan parameter fisis menggunakan persamaan (1) sampai (10) diperoleh ring nilai parameter fisi seperti table 3.

Table 3. Range Nilai Besaran Fisis Film ILC dan IDC untuk Data Tidak Dinormalisasi

No

Besaran Fisis

ILC

IDC

1

Entropy

3.49541- 3.79207

3.1047 - 3.93558

2

Contrast

151.01428- 3024.44113

86.08063- 4736.43024

3

Moment anguler kedua

0.00019- 0.00073

0.00013- 0.0009

4

Moment Differensial Invers.

0.02213- 0.06482

0.0113- 0.392

5

Mean.

127.05144- 182.39332

71.16284- 210.21205

6

Deviation.

19.39466- 48.20695

11.06751- 93.33126

7

Entropy of Hdiff.

1.41346- 2.00655

1.29424- 2.1479

8

moment anguler of Hdiff

0.01272- 0.04542

0.00806 - 0.06171

9

Mean of Hdiff

9.72898- 38.68645

7.27355- 55.92737

3.2 Diskusi

Dari gambar 1 terlihat ada perbedaan visual IDC dengan ILC dilihat dari puncak grafiknya, IDC mempunyai puncak lebih tinggi dari ILC. Dari table 3 terlihat range nilai parameter fisika ILC lebih

tinggi dari IDC. Dari table 1 terlihat besaran fisis yang berbengaruh untuk membedakan jenis histopatologi ILC dan IDC untuk data tidak ditransformasi adalah mean1, mean2, mean3 dan mean4, sedangkan yang ditransformasi Biner adalah MA 2, MA 3, MA 4, MA 5, MA 6, MA 7, MA 8, MA 9, MA 10, MD 2, MD 4, EntrHd 9, EntrHd 10, MAHd 6, MaHd 7, MAHd 8, MAHd 9, MAHd 10, sedangkan untuk Bipolar adalah MA 2, MA 3, MA 4, MA 5, MA 6, MA 7, MA 8, MA 9, MA 10, MD 2, MD 4,DEV 7, EntrHd 9, EntrHd 10, MAHd 6, MaHd 7, MAHd 8, MAHd 9, MAHd 10 Untuk penelitian berikutnya kami akan menggunakan parameter fisik yang signifikan ini sebagai parameter masukkan dari metode JST Backpropagation untuk TA kami, dan kami akan menguji kinerja dari metode JST Backpropagation, dengan cara menghitung nilai Accuracy, Sensitivity, Specificity dan precission.

  • 4.    Kesimpulan

Dari visul grafik IDC mempunyai puncak lebih tinggi dari ILC, range nilai parameter fisika ILC lebih tinggi dari IDC, besaran fisis yang berbengaruh untuk membedakan jenis histopatologi ILC dan IDC adalah mean1, mean2, mean3 dan mean4, sedangkan yang ditransformasi Biner adalah MA 2, MA 3, MA 4, MA 5, MA 6, MA 7, MA 8, MA 9, MA 10, MD 2, MD 4, EntrHd 9, EntrHd 10, MAHd 6, MaHd 7, MAHd 8, MAHd 9, MAHd 10, sedangkan untuk Bipolar adalah MA 2, MA 3, MA 4, MA 5, MA 6, MA 7, MA 8, MA 9, MA 10, MD 2, MD 4,DEV 7, EntrHd 9, EntrHd 10, MAHd 6, MaHd 7, MAHd 8, MAHd 9, MAHd 10.

Daftar Pustaka

  • [1]    F. Eddaoudi and F. Regragui, “Microcalcifications Detection in Mammographic Images

Using Texture Coding,” 2011.

  • [2]    B. Senthilkumar and G. Umamaheswari, “A Novel Edge Detection Algorithm for the

Detection      of      Breast      Cancer,”      2011.      [Online].      Available:

http://www.eurojournals.com/ejsr.htm

  • [3]    B. Charan Patel, “An Adaptive K-means Clustering Algorithm for Breast Image

Segmentation,” 2010.

  • [4]    B. Charan Patel, “Early Detection of Breast Cancer using Self Similar Fractal Method,”

2010.

  • [5]    D. Sankar and T. Thomas, “Fractal Features based on Differential Box Counting Method

for the Categorization of Digital Mammograms.” [Online]. Available: http://www.mirlabs.org/ijcisim

  • [6]    J. June June, “Detection of Microcalcification Clusters in Mammograms using Neural

Network,” 2010.

  • [7]    “Dr.H.B.Kekre_print”.

  • [8]    F. Eddaoudi, F. Regragui, A. Mahmoudi, and N. Lamouri, “Masses Detection Using SVM

Classifier Based on Textures Analysis,” 2011.

  • [9]    M. Nielsen et al., “A novel and automatic mammographic texture resemblance marker is

an independent risk factor for breast cancer,” Cancer Epidemiol, vol. 35, no. 4, pp. 381– 387, Aug. 2011, doi: 10.1016/j.canep.2010.10.011.

  • [10]    M. Vasantha, D. V Subbiah Bharathi, and R. Dhamodharan, “Medical Image Feature, Extraction, Selection and Classification,” 2010.

  • [11]    P. H. Tsui, Y. Y. Liao, C. C. Chang, W. H. Kuo, K. J. Chang, and C. K. Yeh, “Classification of benign and malignant breast tumors by 2-D analysis based on contour description and scatterer characterization,” IEEE Trans Med Imaging, vol. 29, no. 2, pp. 513–522, Feb. 2010, doi: 10.1109/TMI.2009.2037147.

  • [12]    R. Krishnamoorthy, N. Amudhavalli, and M. K. Sivakolundu, “Identification of Microcalcifications with Orthogonal Polynomials Model,” 2010.

  • [13]    K. Sujatha and V. C. Sumitha, Dual Tree Complex with Modified Complex Ridgelets for Image Denoising in Digital Mammographic Images. 2007.

  • [14]    Y. Zheng, “Breast cancer detection with gabor features from digital Mammograms,” Algorithms, vol. 3, no. 1, pp. 44–62, Mar. 2010, doi: 10.3390/a3010044.

  • [15]    S. Saheb Basha and D. K. Satya Prasad, “Automatic Detection of Breast Cancer Mass In Mammograms Using Morphological Operators And Fuzzy C-Means Clustering,” 2005. [Online]. Available: www.jatit.org

  • [16]    “classification of the medical images by the kohonen network SOM and LVQ”.

  • [17]    S. Bouyahia, J. Mbainaibeye, and N. Ellouze, “Wavelet Based Microcalcifications Detection in Digitized Mammograms.” [Online]. Available: http://www.enit.rnu.tn

  • [18]    A. A. N. Gunawan, S. Poniman, and I. W. Supardi, “Classification of breast cancer grades using physical parameters and K-nearest neighbor method,” Telkomnika (Telecommunication Computing Electronics and Control), vol. 17, no. 2, pp. 637–644, Apr. 2019, doi: 10.12928/Telkomnika.V17I2.9797.

916